بسیاری از کارشناسان بر این باورند که علاقه به کتاب در کودک امری وراثتی نیست، اما می توانیم نقش کتاب در زندگی کودکان را تقویت یا تضعیف کنیم.

کودکان در ماه های اولیه زندگی، با پاره کردن و ورق زدن کتاب ها، نوعی ارتباط با کتاب و دنیای مطالعه برقرار می کنند. واکنش های مثبت یا منفی والدین به این کار، می تواند زمینه ای برای ایجاد علاقه و یا بی میلی کودک به کتاب در سالهای بعد زندگی او و حتی در بزرگسالی شود.

 

کودک در ماه های اولیه زندگی با پاره کردن کتاب به نوعی تخلیه انرژی می کند و پس از آن به آرامش درونی می رسد که این آرامش برای او توام با شادی خواهد بود و او در بزرگسالی می آموزد که با کتاب می تواند به آرامش و شادی برسد و این در او نهادینه می شود.

براساس یافته های اخیر، اسباب بازی ها نقش کمرنگ تری در رشد ذهنی کودک نسبت به کتاب دارند. خواندن کتاب هنگام خواب برای کودک باعث میشود تا خواب آسوده تری داشته باشد.

 خواندن داستان کودکانه یا پخش قصه کودکانه از طریق اپلیکیشن کودک نیز برای رشد تخیل کودکانه بسیار مفید است.

تفاوت نقش کتاب با اسباب بازی در زندگی کودکان

غالبا والدین گمان می کنند بچه ها از اسباب بازی بیشترین لذت را می برند و بهمین دلیل مدام در حال تهیه اسباب بازی هستند و به کتاب در زندگی کودکان، به عنوان نوعی از سرگرمی نگاه می کنند.

براساس یافته های اخیر، اسباب بازی نقش بسیار کمرنگتری در رشد ذهنی کودک به نسبت کتاب دارند، در کشورهای پیشرفته وجود کتابخانه در اتاق کودک حتی از تخت خواب او مهم تر است و کتاب در زندگی کودکان نقش بسیار زیادی را در پرورش قوای ذهنی اش برعهده دارد.

نقش کتاب در زندگی کودکان در ایجاد سوالاتی است که در ذهن لالایی کودک شکل میگیرد که با فکر کردن درباره این سوالات و یافتن پاسخ برای آنها افزایش هوش و سطح هوشیاری را برای کودک به همراه دارد.

خواندن کتاب برخلاف تماشای تلویزیون باعث ایجاد تمرکز در کودک می شود و این تمرکز برای کودک حس آرامش را به همراه خواهد داشت.

 

تاثیرات خواندن کتاب بر کودکان

خواندن کتاب های داستان برای کودکان باعث ایجاد حس مقایسه در ذهن کودک میان شخصیت های خوب و بد شده و کودک با پیام داستان متوجه می شود که همیشه شخصیت ها و خصلت های خوب پیروز هستند و همین امر سبب ایجاد ویژگی های مثبت در کودکان می شود.

والدین گمان می کنند که کودکان تنها به داستان ها برای گذران وقت گوش می دهند اما این طور نیست، آنها ممکن است ساعت ها پس از خواندن کتاب به آن داستان کودک فکر کنند و حتی خود را جای شخصیت های داستان بگذارند.

کودکان از داستان ها می آموزند و به همین خاطر است که سال ها داستان ها در ذهن آنها باقی می ماند. کتاب خواندن برای کودک بسیار مفید است و ذهن آن ها را پویا و حس اعتماد به نفسش را افزایش میدهد.

 

 

نویسنده : مارگاریت پکارت

مترجم: مرجان آقبلاغی

در این مقاله می خواهیم به این موضوع بپردازیم که چرا آموزش داستان نویسی به کودک اهمیت دارد؟ داستان‌ کودکانه نویسی هنری ا‌ست که نقشی مهمی در زندگی کودکان دارد و در صورت نیاز، می‌توانند از آن بهره مالی ببرند. داستان‌نویسی نه تنها باعث تقویت خلاقیت کودکان می شود، بلکه ارزشش بیشتر از یک توانایی هنری ساده است. یادگیری این توانایی برای زندگی و آیند? شغلی لازم است. برای نوشتن داستان باید اصول و قواعد را درنظر داشت. نه اینکه به کودکان انواع قیدها را یاد بدهیم، ولی باید آن ها را با ساختار نقش‌ها، شخصیت‌ها، ویژگی‌های شخصیت‌های اصلی و شخصیت‌های منفی آشنا کنیم. و اینکه اتفاقات اصلی داستان‌ها چطور شکل می‌گیرند.

 

5 روش آموزش داستان نویسی به کودکان:

1. از کودک خود بخواهید اتفاقاتی که در طول روز برایش افتاده را برایتان تعریف کند: هر شب قبل از خواب از کودک خود بخواهید اتفاقات آن روز را برای شما تعریف کند. ابتدا ممکنه در یادآوری اتفاقات و کنار هم چیدن آنها مشکل به مشکل بخورد، برای همین شما سوالاتی ازش بپرسید. برای مثال: امروز صبح که بیدار شدی چیکار کردی، توی مهدکودک با دوستات چه بازیایی انجام دادی؟ وقتی از دست دوستت ناراحت شدی، چه احساسی داشتی؟ چه کارتونی دیدی؟…. . اجازه بدید درباره همه احساساتش چه خوشحالی چه ناراحتی برایتان توضیح بدهد. بااین روش کودک شما متوجه می شود هر داستانی یک شروع، اتفاقات میانی و پایان دارد.
2. با کودک خود درباره آینده صحبت کنید: روش دیگری که برای آموزش داستان نویسی کارایی دارد صحبت درباره آینده و تقویت قوه تخیل کودک است. مثلا از او بخواهید بجای حرف زدن درباره گذشته از آینده صحبت کند برای مثال ازش بپرسید: وقتی پارک رفتیم میخوای چه بازی کنی یا …. .
3. آموزش داستان نویسی با نقاشی: یکی از راه ها تشویق بچه های کوچیک به داستان نویسی نقاشی کردن است. از کودک خود بخواهید نقاشی از اتفاقاتی که براش افتاده بکشه مثلا: گردشی که با دوستاش رفته، پارکی که با مادربزرگش رفته و…. اجازه بدید هر طور دوست داره داستانش را نقاشی بکشد. مهم نیست نقاشی ساده‌ای باشد یا با جزییات و نکات ریز فقط هدف این هست که بچه‌ها فکر کنند و افکارشان را بر روی کاغذ بکشند.
4. خواندن قصه شب مناسب برای کودکان: بچه‌های خردسال و پیش دبستانی دوست دارند، برای آنها قصه خوانده شود که این روش خیلی جذابی هست. وقتی قصه‌ای برای آنها می‌خوانید از کودک بخواهید حالا داستان را با شخصیتهای خیالی خودش تعریف کند و انتهای داستان را تغییر دهد. بحث کردن در مورد اتفاقات و شخصیت های مهمی که داستان را ساخته کمک می‌کند تا کودک با داستان نویسی آشنا شود. چه چیزی در ابتدا مهم هست؟ وسط داستان چه اتفاقی افتاد و چرا به انتها نیاز هست؟… همه این سوال‌ها و صحبت ها در مورد داستان باعث تقویت خلاقیت کودک می شود.
5. برای کودک نمایشی بازی کنید بعد از او بخواهید داستان نمایش را بنویسد: یک داستانی را در نظر داشته باشیدو آن را به صورت نمایشی حالا یا عروسکی یا به شکل دیگه ای برای کودک خود اجرا کنید بعد از او بخواهید هرچی از داستان متوجه شده را یا برایتان نقاشی کند یا بنویسد.
6. از قصه صوتی در اپلیکیشن کودک برای بچه ها استفاده کنید: 

از تاثیرات کتابخوانی روی کودک می توان به شکل گیری ویژگی هایی مثل: صداقت، حقیقت، احترام به پدر و مادر و بسیاری از این ویژگی های مثبت در قصه کودکانه نام برد. با استفاده از قصه ها می ‎توان کودکان را با ریشه و فرهنگ ها آشنا کرد و آن ها را به درک مناسبی در این زمینه رساند.

داستان نویسی برای کودکان به تقویت مهارت های شنیداری آن ها کمک خواهد کرد. تعریف کردن داستان های جالب و هیجان انگیز باعث تحریک حس کنجکاوی کودک از عاقبت داستان خواهد شد که این امر به یادگیری ، رشد و پیشرفت آن ها کمک خواهد کرد.

از آنجایی که داستان های برای کودکان بسیار مفید هستند و به پیشرفت ذهنی و فکری آن ها کمک می کند متوجه شدید که چرا آموزش داستان نویسی به کودک اهمیت دارد؟ و در آینده برای رفتن به مدرسه، درس خواندن و یادگیری هم به دردشون خواهد خورد.

اگر قصد دارید کتاب داستان کودکانه بنویسید، ایده‌ی خوبی در سر دارید چرا که کودکان و نوجوانان جزو گروه سنی‌ای هستند که کتاب‌هایشان معمولاً فروش زیادی دارد. اما باید توجه داشته باشید که نوشتن کتاب برای این گروه سنی چندان هم کار آسانی نیست. در این مطلب نکات لازم برای نوشتن کتاب کودک را برایتان عنوان می‌کنیم.

ایده‌ی بکری داشته باشید

با اینکه دستورالعمل جادویی‌ای ندارد، اما کتاب‌های کودک موفق معمولاً دو نفر را راضی می‌کنند: کودکان و والدین‌شان. با اینکه این والدین هستند که کتاب‌ها را تهیه می‌کنند، اما مخاطب نهایی شما کودکان هستند بنابراین حین نوشتن کتاب باید تماماً آن‌ها را مدنظر‌‌داشته باشید. بهتر‌ است که کتاب آموزنده باشد، اما از جنبه‌های سرگرم‌کننده هم غافل نشوید.

بد نیست که هنگام نوشتن، این سوالات را از خود بپرسید:

چرا می‌خواهم این داستان کودک را تعریف کنم؟

داستان من در‌ مورد چیست؟

آیا این فکر و تم مرتبط با کودکان است؟

آیا این ایده منحصر به فرد و مناسب بازار است؟

با بازار کتاب کودک آشنایی داشته باشید

 قبل از نوشتن کتاب باید مخاطب هدف‌تان را مشخص کنید. کتاب کودکان از گروه سنی نوزادان هست تا نوجوانان، بنابراین سن مخاطب‌تان ممکن است بین صفر تا هجده سال باشد. فاکتورهای دیگری که باید به آن‌ها توجه داشته باشید این است که ببینید مخاطب‌تان به لحاظ موضوع، طول کتاب، سبک و پیچیدگی چه انتظاراتی دارد. درک این موارد کمک می‌کند تا متناسب با بازار کتاب بنویسید. در ادامه نگاهی به انواع کتاب برای سنین مختلف می‌اندازیم.

کتاب‌های تصویری(0 تا 6سال)

 این کتاب‌ها هم تصویر دارند و هم داستان اما تعداد کلمات‌شان بسیار کم است(500کلمه یا کمتر) اما به هر حال این کتاب‌ها هم حتماً باید داستانی برای تعریف کردن داشته باشند.

کسانی که تازگی خواندن آموخته‌اند (6 تا 7سال)

 این کتاب‌ها برای کودکانی است که می‌توانند با کلمات کنار بیایند اما همچنان آماده‌‌ی کتاب‌های طولانی نیستند. رنج کلمات این نوع کتاب‌ها از 2هزار تا 5هزار کلمه است و همچنان تصاویر نقش مهمی در آن بازی می‌‌کنند. این کتاب‌ها همچنین به‌ صورت مجموعه اند، مثلاً کتاب‌های حسنی.

لحن خودتان را داشته باشید

 لحن داستان‌نویسی شما باعث می‌شود تا کتاب‌تان از بقیه‌ی کتاب‌ها متمایز باشد و لحن کلاً مقوله‌ی مهمی‌ است چرا که کتاب‌های کودکان معمولاً با صدای بلند خوانده می‌شوند.

واژگان

 در کتاب قصه کودکانه لازم نیست خیلی از دایره‌ی واژگان گسترده‌ای استفاده کنید چرا که فقط باعث گیج شدن کودکان می‌شود. حواس‌تان باشد که دایره‌ی واژگان آن‌ها با شما تفاوت دارد اما در عین حال هم زیادی بچه‌ها را دست کم نگیرید. بهترین کار این است که کتاب‌های کودک مختلف را مطالعه کرده و سپس اقدام به نوشتن کنید.

کتاب داستان‌نویسی برای کودکان نوشته‌ی پیتر اکونومی و لیسا روجانی بوچیری این کتاب اولین‌بار در سال 2013 در مجموعه کتاب‌های دامیز منتشر شد. این کتاب برای افرادی است که نوشتن داستان‌های کودک و نوجوان رویایی شیرین برای آن‌هاست اما نمی‌دانند چطور باید چالش‌ها و مسائل این مسیر را بشناسند. اگر شما جزو افرادی هستید که می‌خواهید شروع به داستان‌نویسی کنید و کتاب خود را منتشر کنید، کتاب حاضر فرآیند داستان‌نویسی برای کودک را همراه با بهترین و مهم‌ترین نکات ضروری به شما ارائه می‌کند. لیسا روجانی بوچیری خود نویسنده‌ی بیش از 100 جلد کتاب کودک است و به عنوان نویسنده و ناشر مطرح بیش از 20 سال سابقه دارد. پیتر اکونومی نیز نویسنده و مشاور نشر است که در کارنامه‌ی کاری خود کتاب‌های راهنمای نوشتن داستان کودکانه و نوجوان دارد.

کتاب حاضر از 6 بخش اصلی تشکیل ‌شده است. مخاطب در این کتاب از ابتدا با الفبای داستان نویسی برای کودکان آشنا می‌شود. او در ادامه غوطه‌ور شدن در فرآیند نوشتن و خلق داستانی مسحور کننده را با استفاده از نکات و تمرین‌های ارائه شده، می‌آموزد.

اگر به دنبال راهنمایی جامعی برای نوشتن هستید و می‌خواهید نوشتن گونه‌ی متفاوتی از داستان کودک را تجربه کنید، کتاب داستان‌نویسی برای کودکان مناسب شماست. این کتاب را انتشارات آوند دانش با ترجمه‌ی سارا کاظمی منش در 426 صفحه منتشر و در اختیار علاقه‌مندان قرار داده است.

نگاهی به فصل‌های کتاب داستان‌نویسی برای کودکان

بخش 1: الفبای داستان‌نویسی برای کودکان

فصل 1: کاوشی در اصول داستان نویسی برای کودکان

فصل 2: کاوشی در قالب‌ها و ژانرهای کتاب کودک

فصل 3: درک بازار کتاب کودک

 بخش 2: غوطه‌ور شدن در فرایند نوشتن

 فصل 4: چیدمان محیط کار

فصل 5: شروع کردن با یک ایده‌ی فوق‌العاده

 فصل 6 پژوهش درباره مخاطب و موضوع

بخش 3: خلق داستانی مسحورکننده

فصل 7: خلق شخصیت‌های باورپذیر

فصل 8 پیرنگ ستبر می‌شود: کشمکش، اوج و گره‌گشایی

فصل 9: می‌شود صحبت کنیم؟ نوشتن گفت‌وگو

فصل 10: چیدن صحنه

فصل 11: بیان شما: زاویه دید و لحن

فصل 12: آفرینش آثار غیرداستانی نوآورانه

بخش 4: کاری کنید که داستانتان بدرخشید

فصل 13: ویرایش و فرم‌بندی اثر تا رسیدن به پایانی خوش

فصل 14: تصویرسازی از کلمات: دنیای تصاویر

فصل 15: بازخورد و تشویق

بخش 5: انتشار کتاب و تبلیغ برای آن

فصل 16: استخدام نماینده‌ی ادبی

فصل 17: پیدا کردن بهترین ناشر و امضای قرارداد

فصل 18: پس فشر شخصی را انتخاب کرده‌اید

فصل 19: به پا کردن کفش آهنین تبلیغات

فصل 20: شناخت رسانه‌ها

بخش 6 بخش ده‌تایی‌ها

فصل 21: بیش از ده منبع عالی برای خط داستانی

فصل 22: شهرتی که بسیاری از نویسندگان آثار کودک آرزویش را دارند

در بخشی از کتاب داستان‌نویسی برای کودکان می‌خوانیم

معلم‌ها درباره‌ی کتاب‌هایی که می‌خواهند در کلاس درس خود معرفی کنند، دغدغه‌ها و شرایط خاصی دارند. البته برای معلمان مقاطع راهنمایی به بالا، خیلی از مسائل به موضوعی که درس می‌دهند بستگی دارد، اما اکثر آن‌ها طیف گسترده‌ای از کتاب‌ها با موضوعات مختلف را خریداری می‌کنند؛ مثلا، یک مدیر پیش دبستانی، تعداد زیادی کتاب در مورد رفتارها، تجربه‌ها و دغدغه‌های کودکان پیش‌دبستانی خریداری می‌کند. دست برای زدن نیست، نوشته‌ی مارتین اسی انتشارات فری اسپیریت، احساسی که من دارم، نوشته‌ی جان کین (انتشارات پرنتینگ) و بسیاری از کتاب‌های جیمی لی کرئیس، مثال‌های خوبی از عناوین مختص بچه‌های پیش‌دبستانی هستند. ما از یکی از معلم‌های محبوبمان، جودی فاین اشتاین که خود مادر چهار نوجوان است پرسیدیم که به عنوان معلم مهد کودک و دبستان به دنبال چه کتاب‌هایی می‌گردد. او معتقد است که سن و سطح مطالعه‌ی کودک، نیازهای او را تعیین می‌کند. در ضمن به نظر او عامل دیگری که در این مسئله دخیل است، این است که کتاب برای مطالعه توسط کودک خریداری می‌شود یا به عنوان مکمل برنامه‌ی آموزشی درسی‌اش، به نظر جودی، انتخاب کتاب برای کودکانی که در سال‌های پایه تحصیل می‌کنند - یعنی کودکستان تا کلاس سوم – به سطح درک کودکان و دانش آموزان بستگی دارد؛ چه زمانی که او به دنبال کتاب‌های عکس‌دار است تا آن‌ها را برای بچه‌های کلاس بخواند یا زمانی که اولین کتاب‌های سخت یا عکس داری که قرار است

 آن‌ها ببینند را برایشان خریداری می‌کند.

وجود عکس ضروری است و عکس‌ها باید شاد و چشمگیر باشند. طنز هم یکی دیگر از ملزومات این کتاب‌هاست زیرا از درون کودک برمی‌خیزد و روی او تأثیر می‌گذارد. کودک دوست دارد به دیگر افراد مثل خودش بخندد، بنابراین اگر قهرمان داستان کارهای به ظاهر احمقانه یا بانمک انجام دهد، خیلی بهتر است.

جودی کتاب‌های عکس‌داری را دوست دارد که در فضای کلاس و فارغ از سطح کلاسی بچه‌ها سبب بحث‌های بامعنا می‌شوند. از نظر او اگر کتابی بتواند مهارت‌های تحلیلی کودکان را تحریک کند، یک مزیت برای آن کتاب محسوب می‌شود. جودی از کتاب‌های بازاری، سطحی و خارجی پرهیز می‌کند. او در مورد دوران میانی سال‌های تحصیلی پایه (کلاس‌های چهارم و پنجم) می‌گوید:

در این مقطع عکس‌ها چندان ضروری نیستند اما همچنان چاشنی طنز اهمیت دارد. من به پدر و مادرهایی که فرزندانشان خیلی به کتاب خواندن علاقه نشان نمی‌دهند می‌گویم اجازه بدهند بچه‌ها چیزی را که آن‌ها می‌توانند برایشان تهیه کنند، بخوانند (حتی کتاب‌های کمیک).

با خواندن این کتاب و یادگیری نحوه نوشتن داستان برای کودکان می توانید قصه کودکانه و قصه شب نیز یاد بگیرید و برای بچ ها بخوانید.